“Verandering gaat langzaam, maar als je deze stappen zet verandert er écht iets”

Kim van Eekelen is organizer, campaigner bij DeGoedeZaak en een van de nieuwe trainers van Lowlander Project. Wie is Kim precies en wat drijft haar? In dit interview vertelt ze hoe organizing haar de taal en tools gaf voor wat ze altijd al deed – én deelt ze een cruciale denkstap in elke strategie voor maatschappelijke verandering: de bondgenotenboog.

Welkom als nieuwe trainer, Kim! Hoe ben je bij Lowlander terechtgekomen?

“In 2022 nam ik vanuit BIJ1 deel aan een zesdaagse training van Lowlander, op maat gemaakt voor de partij. Ik was toen oprichter van de Delftse afdeling en werkte als campagnecoördinator en organizer. Het klikte meteen: alles kreeg een plek, dingen waar ik eerder geen vocabulaire voor had, vielen op hun plaats. Ik was altijd al wel ‘iemand die groepen mensen samenbrengt om een doel te bereiken’. Nu noem ik mezelf organizer en campaigner. Bij DeGoedeZaak ligt de focus meer op campagnes, maar waar ik kan, pas ik organizing-principes toe.”

‘Dingen waar ik eerder geen woorden voor had, vielen op hun plaats’

Wat betekent organizing voor jou?

“Heel simpel gezegd: intentioneel werken aan macht opbouwen. Het is een gestructureerde manier om relaties te bouwen en je netwerk uit te breiden met mensen die je kunnen helpen om iets te bereiken. Dit deed ik altijd al, maar nu heb ik er veel betere tools voor. Ik weet beter waar ik mijn tijd aan moet besteden en waar niet. Bijvoorbeeld: algemene oproepen in de leegte werken minder goed dan 1-op-1-contact met mensen, échte relaties opbouwen. Die les heeft me enorm geholpen.”

Hoe ben je ooit - zelfs nog voordat je wist dat het een naam had - met organizing begonnen, denk je? Wat drijft jou om hiermee bezig te zijn?

“Ik denk dat mijn achtergrond zeker een rol speelt. Ik ben geboren in Frankrijk, met een Nederlandse moeder en een Ghanese vader. Door mijn multiculturele gezin had ik al jong een goed zintuig voor uitsluiting en scheve machtsverhoudingen. Hoe anders er tegen mijn moeder werd gedaan dan tegen mijn vader… Mijn ouders beschermden me daar goed tegen, maar ik zag het wel. Pas toen ik in Nederland ging studeren en op mezelf ging wonen, werd de activist in mij wakker. Aan de TU Delft kreeg ik nogal een cultuurshock: een mannenwereldje met weinig diversiteit. Ik zeg altijd dat ik daar geradicaliseerd ben, haha. Ik kwam bij een feministische groep terecht en organiseerde acties rondom allerlei progressieve onderwerpen. Zo rolde ik de anti-racismebeweging in en werd ik actief bij KOZP en later BIJ1.”

Een van jouw favoriete organizing-tools is de bondgenotenboog [zie kader hieronder]. Kan je uitleggen waarom je die zo nuttig vindt en hoe je ‘m toepast in je werk?

“De bondgenotenboog maakt inzichtelijk in welke mensen je energie moet steken en in wie vooral niet. Je hebt tegenstanders, medestanders en een grote neutrale groep. In plaats van je energie te verspillen aan actieve tegenstanders - die het waarschijnlijk toch nooit met je eens worden - richt je je op de neutrale groep. Hoe beweeg je hen van neutraal naar passieve bondgenoot? En hoe zet je passieve bondgenoten in als actieve krachten? Het zijn juist deze relatief ‘kleine’ stappen die het echte verschil maken in organizingcampagnes. Mensen denken vaak dat je 75 procent van de samenleving ‘mee’ moet krijgen voordat er iets verandert. Maar de drempel ligt eerder rond de twintig procent: dan volgt de rest vanzelf. Verandering gaat langzaam, maar het kantelpunt komt sneller dan je denkt – zolang je weet waar je je energie in moet steken.”

De bondgenotenboog: precies in kaart brengen waar je je organizing-energie wél en vooral niet in moet steken

In een organizingcampagne heb je altijd een duidelijke eis en een doelwit (de persoon of organisatie die jouw eis kan inwilligen). Maar je bent tijdens het organizen niet alleen met die doelen bezig. Je wil ook weten wie met je meewerkt, en wie je tegenwerkt. De bondgenotenboog is een bruikbare tool om dat in kaart te brengen.

Vaak denken nieuwe organizers dat ze iedereen tot actieve bondgenoot moeten maken. Dat is niet haalbaar, en ook niet echt nodig.

Je kunt veel beter proberen om je bondgenoten stapje voor stapje de juiste kant op te schuiven. Als passieve bondgenoten actief worden, heb je bijvoorbeeld al heel veel gewonnen. En als een passieve opponent neutraal wordt, is dat ook een grote overwinning.  

Uiteindelijk wil je je actieve opponenten zoveel mogelijk isoleren. Bedenk echter wel, dat als jij succes hebt, dat je actieve opponenten ook actiever zullen worden. Daardoor wordt de druk op het neutrale deel in het midden groter. Deze mensen zullen door beide kanten heen en weer getrokken worden. Het vergt doorzettingsvermogen om deze groep te laten overstappen naar passieve bondgenoten.

Ga je de bondgenotenboog invullen, dan is het belangrijk om verder te denken dan de mensen die je goed kent. Of mensen die overduidelijk hetzelfde denken als jij. Je hebt waarschijnlijk meer actieve bondgenoten dan dat je denkt. Alicia Garza, een van de oprichters van #BlackLivesMatter, zei het als volgt:

“While I feel more at home around people who share my experience, the more I am involved in building movements, the more I realize that movement building is not about finding your tribe. It is about growing your tribe across differences to focus on a common set of goals."

Heb je dit ook in de praktijk zien gebeuren?

“Een goed voorbeeld van hoe die langzame verandering werkt, is Kick Out Zwarte Piet (KOZP). Er was een fase waarin KOZP werd gezien als een radicale stem. Nu is het juist andersom: de andere kant is radicaal, en KOZP is het redelijke midden geworden. Hiervoor was het niet nodig om iedereen te overtuigen – de groep ‘passieve bondgenoten’ is gewoon gegroeid. Ze gaan er niet de straat voor op, maar steeds meer mensen keuren Zwarte Piet af. En dat terwijl KOZP geen compromissen heeft gesloten op wat ze wilden bereiken. Ook in mijn werk voor DeGoedeZaak roep ik de bondgenotenboog er vaak bij. Ik vraag me bijvoorbeeld af: wie zijn onze bondgenoten in de strijd tegen het huidige kabinet? Dat bracht me bij onconventionele spelers, zoals jongerenorganisaties van partijen of de christelijke achterban van NSC, die hun partij misschien kunnen bewegen richting een menselijker asielbeleid. Dat strategische denken komt direct uit organizing.” 

‘Ik krijg energie van het moment waarop bij anderen het kwartje valt’

Inspirerend om te horen, we kijken nu al uit naar je trainingen! Wat voor trainer wil je graag zijn?

“Ik krijg veel energie van dat moment waarop bij anderen het kwartje valt. Mensen die soms al jaren bezig zijn met organizing, maar het begrip en de toolbox nog niet kennen –  hoe geweldig is het om hen hun werk effectiever te laten doen? Daarnaast vind ik het inspirerend hoe Job en Sandra organizing in Nederland op de kaart zetten. We zijn daar best laat mee. Progressieve krachten moeten echt serieus nadenken over hoe we macht opbouwen. Ik draag daar graag aan bij.”

>> Wil je meer leren over organizing in het algemeen en de bondgenotenboog in het bijzonder? En misschien wel een training van Kim volgen? Hier vind je het volledige aanbod van Lowlander (opleiding en trainingen).