Pritha staat vandaag op straat, gesprekken te voeren met medewerkers van een groot bedrijf. Niet al te ver van Schiphol, met uitzicht op loodsen en opstijgende vliegtuigen om haar heen. In your face: in een omgeving die symbool staat voor de consumptiemaatschappij, praten met de mensen die voor grote bedrijven de rol van cheap labour spelen. Een doorsnee dag voor een organizer bij FNV. En die gesprekken met medewerkers geven haar energie. Want: ‘Het mooiste aan mijn werk is dat je te maken hebt met mensen die niet in de ‘de wereld is kut en ik kan hier niks aan doen’-modus zitten. Of ze nou werken als taxichauffeur of dozen van A naar B brengen, vaak weten werkers precies hoe hun bedrijven in elkaar zitten en misbruik maken van hun machtspositie. En als een 1-op-1 gesprek goed verloopt, dan merk je dat mensen in de “verandermodus” komen. Als dat lukt, dan geeft dat een enorme kick.’
We praten vandaag met Pritha Belle, aka ReBelle, organizer bij de FNV Voor 14-campagne en Lowlander alumnus. Hoe kwam het dat zij besloot om te gaan organizen voor verandering? ‘Tja, die story of self hè, dat verhaal over jezelf dat zo belangrijk is in organizing… dat heb ik nog niet helemaal op een rijtje hoor!’ En toch, hou je vast, volgt hier een prachtig verhaal.
Van beroep zonder naam tot organizer bij FNV
Lang werkte Pritha voor een organisatie waar de boel niet zo prettig georganiseerd was. Zelf viel ze langdurig uit en om zich heen zag ze haar collega’s die niet in hun kracht stonden. Toen er maar geen verbetering kwam, werd ze er gewoon een beetje rebels van. En voordat ze ooit van het woord ‘organizing’ had gehoord, begon ze collega’s te organiseren. Ze hing anoniem lieve posters op in het gebouw, begon met collega’s te praten, en verdiepte zich in macht en eigenaarschap binnen organisaties.
En zo ontstond haar passie voor het beter maken van organisaties door van onderop te beginnen. ‘Eigenaarschap moet je delen, dat moet niet alleen bij de top liggen.’ Geïnspireerd richtte ze haar eigen bedrijfje op: ReBelle. Met als eerste klus het coachen van de verantwoordelijke voor diversiteit en inclusie binnen een overheidsinstelling. Ze hielp haar om de diversiteitsplannen niet van bovenaf op te leggen, maar om hier intrinsiek gemotiveerde collega’s voor te vinden en er draagvlak voor te creëren binnen de hele organisatie. ‘Je kan niet een plan schrijven en dan mensen dwingen om dingen af te vinken. Je moet een beweging krijgen, ook binnen je organisatie.’ Het lukte haar klant om diversiteit op die manier aan te vliegen, ‘en daar ben ik stiekem wel een beetje trots op.’
‘Het mooiste aan mijn werk zijn de mensen die weten: de wereld is kut, maar ik kan daar een verschil in maken.’
En nu werkt ze dus voor FNV vakbond, als organizer in de Voor 14-campagne, een legendarische campagne in de organizingwereld. Voor 14 strijdt voor een eerlijk minimum inkomen voor iedereen, van 14 euro dus. ‘We werken via drie routes: politiek campagnevoeren, sector organizing en community organizing. Via de politiek willen we het minimumloon vastleggen in de wet. Bij sector organizing ga je als vakbond de cao-strijd aan bij sectoren of bedrijven waar mensen nog onder de 14 euro verdienen (cao is de Collectieve Arbeids Overeenkomst tussen bedrijf en vakbond). En dan heb je dus nog community organizing. Daarbij trek je de wijken in, of ga je niet al te ver weg van de werkplek van je doelgroep op straat staan, zoals in Amsterdam Nieuw-West. Hoewel het een kleinere rol speelt dan een paar jaar terug, is dit nog steeds een belangrijke component.’
‘Zolang je precies doet wat het systeem zegt, ben je niet de macht aan het keren’
Pritha vertelt ons graag over de belangrijkste organizing-lessen die ze leerde bij FNV. ‘Wat ik mooi vind aan FNV’s manier van organizen, zijn de 1-op-1 gesprekken. Ik organize op dit moment werknemers van Amazon. Een gigantisch internationaal bedrijf dat nog steeds een minimumloon betaalt. Het bedrijf zit nog maar anderhalf jaar in Nederland en werkt het liefst met migranten. Opzettelijk kiezen ze kwetsbaardere doelgroepen als hun arbeiders, die hun arbeidsrechten niet goed kennen. Doordat ze hier nieuw zijn, starten we met nul leden onder de doelgroep en begin je echt vanaf het begin met organizen. Als organizer ga je op onderzoek uit: wat voor mensen werken daar? Wat beweegt hen? Hoe kunnen we ze organiseren?’ Het doel van contacten leggen op straat is het ophalen van leads, het eerste contactmoment waarin iemand je zijn of haar nummer geeft. Het kan het begin zijn, of niks betekenen. Je moet op zoek naar creatieve manieren om in contact te komen, je gaat bijvoorbeeld bij een bushalte vlakbij een bedrijfspand staan. ‘Mijn werk is op zoek gaan naar de mensen die weten: de wereld is kut, maar ik kan daar een verschil in maken.’
Een andere belangrijke les, die bij alle organizingcampagnes wel van pas komt: doe nooit voor iemand wat diegene zelf kan doen, en leg de verantwoordelijkheid bij de ander. Bij FNV worden gesprekken zo gevoerd dat je de verantwoordelijkheid bij de ander legt, vertelt Pritha. ‘Je gaat niet leuren bij de ander om met jou mee te doen. De toon was voor mij nieuw maar bevalt me wel: “Het is jouw CAO, niet de mijne. Ik heb een goede CAO, van mij hoef je niet met ons te praten”.’ Door scherpe vragen te stellen kun je dan vervolgens een deel van de mensen activeren. Vaak reageren mensen met: “ik ga niet staken, kunnen we niet beter in gesprek gaan met het bedrijf?”. Dan vraag je door: “oké, hoe ziet dat er dan uit? We hebben al onderhandeld en daar kwam dit uit, wat moet er nu volgens jou gebeuren?” Een van mijn leukste 1-op-1 gesprekken was met een man uit Gambia. Ik vroeg hem of hij, om iets te veranderen, wel eens mensen om zich heen had georganiseerd. Hij antwoordde dat hij dat op school wel eens had gedaan. Hij was het ergens niet mee eens en had met klasgenoten een brief gestuurd aan de directie om daar wat aan te doen. Dan begrijpt iemand al hoe het werkt, prachtig, daar krijg ik dan echt energie van.’
Ten slotte heeft Pritha dankzij haar werk bij FNV ingezien dat macht pas ontstaat waar je de grenzen opzoekt met je acties. Anders gezegd: ‘Zo lang je precies doet wat het systeem zegt, dan ben je niet de macht aan het keren. Zo hadden we een stakingsdag bij de Malietoren, met toestemming georganiseerd. En op een gegeven moment krijgen we een mail van de CEO waarin hij aangeeft niet naar buiten te komen. Dat was de omslag. Mensen werden rebels, ze begonnen ‘boe’ te roepen en stickers op de Malietoren te plakken. Tot de politie begon te dreigen. Dan wordt het spannend, raken mensen opgejut. Dat is het moment dat er een groepsgevoel ontstaat en dat mensen energie beginnen te voelen voor verandering. Dat van die macht, dat leerden we al in de Lowlander-opleiding. Bij FNV ervaar ik het nu in de praktijk. Bij Extinction Rebellion zie je dat trouwens ook, daar wordt nu de stap gemaakt naar een grotere massa, met meer macht. Beiden maken me steeds bewuster van het 'machtsspel' dat je te spelen hebt. Een spel dat je alleen kunt spelen met genoeg mensen en waar je dus organizing voor nodig hebt.’
Lessen van Lowlander
We vragen Pritha of ze nog vaak terugdenkt aan dingen die ze leerde bij de Lowlander opleiding. ‘Jazeker! In mijn dagelijkse werk vraag ik me bijvoorbeeld vaak af: hoe is dit een sneeuwvlok? (De ‘sneeuwvlok’ is een model dat binnen organizing gebruikt wordt om leiderschap decentraal te verdelen over een groep mensen, zodat die groep eindeloos kan groeien, red.) Ik stel mezelf in mijn werk vaak de vraag: hoe kan ik het werk zo organiseren dat alles niet om mij heen georganiseerd is? Dat is de uitdaging voor iedere organisatie en persoon: hoe trek je niet alles naar jezelf toe? Hoe verspreid je het werk en de macht? Ik weet dat ik de neiging heb alles zelf te willen doen, wat het niet duurzaam maakt. Lowlander heeft me veel handvatten gegeven voor hoe je het wél duurzaam kunt organiseren.’
Voordat ik de Lowlander-opleiding deed kende ik het woord organizer nog niet eens, en nu is het mijn baan om mensen aan te zetten tot activisme.’
En er is nog een belangrijke Lowlander-les, die, zo zegt Pritha, als ‘een mantra in mijn hoofd’ blijft rondzingen. Het is misschien wel haar belangrijkste inzicht over organizing geweest: ‘dat elke actie moet bijdragen aan óf je doel, óf de groep, óf je leiderschap. Het is zo makkelijk om alleen je doel na te streven en dan je groep en leiderschap te vergeten. Kaderleden bij de vakbond vertegenwoordigen hun collega’s en zijn nauw betrokken bij de vakbond. In theorie, maar in de praktijk merk ik dat het toch vaak makkelijker wordt gevonden om zelf te bedenken wat de volgende stap is. Het is altijd makkelijker om te denken ‘ik weet het beter, ik doe het wel even zonder jou, dat gaat sneller’. Maar dan krijg je wat wij ‘luchtmacht’ noemen, in plaats van een ‘landmacht’-campagne. Als je werkt vanuit bewegingsopbouw maakt het niet uit of je je kortetermijndoel haalt, het gaat erom dat je je mensen erin meeneemt. Dus ja, ik denk nog vaak terug aan wat ik leerde bij Lowlander.’ Voordat ik de Lowlander-opleiding deed kende ik het woord organizer nog niet eens, en nu is het mijn baan om mensen aan te zetten tot activisme.’
Ook onze opleiding volgen?
Bekijk hier ons aanbod voor de opleiding: Leiderschap en bewegingsopbouw.