“Am I making sense right now?” Organizing-expert Marshall Ganz kwam naar Utrecht voor een masterclass

Op zondag 25 mei was het zover: de bekende Amerikaanse organizer Marshall Ganz kwam naar Utrecht! Voor een masterclass organizing die, ondanks de grote opkomst, heel intiem voelde. In dit verslag lees je hoe de middag verliep, welke inzichten Marshall deelde, en wat we leerden van de panelleden en elkaar.

Het hielp vast dat we bijeenkwamen in de Utrechtse bioscoop Kinepolis, waar de stoelen wel héél comfortabel zijn. De sfeer was warm en verwachtingsvol: een hoop bekende gezichten uit progressief Nederland, maar ook veel nieuwe mensen. Campaigner en organizer Kim van Eekelen praatte het programma met veel enthousiasme aan elkaar, en al tijdens de intro bleek dat bijna iedereen bekend was met Ganz’ werk en het als een belangrijke inspiratiebron beschouwde.

Een warm welkom

De middag begon met een openingswoord van Job van den Assem, oprichter van Lowlander Project. Hij sprak over zijn persoonlijke liefde voor organizing en de weg daarnaartoe, die begon op een ijskoude klimaatdemonstratie in Kopenhagen in 2008. Daar realiseerde hij zich: de klimaatbeweging heeft geen gebrek aan idealen, maar aan macht. Vervolgens raakte hij gegrepen door het werk van Marshall Ganz, een van de mensen die organizing als professionele methode in de wereld heeft gezet. Organizing is zoveel meer dan campagnevoeren, aldus Job, en van wie kunnen we dat beter leren dan van Marshall Ganz? Maar Job riep de deelnemers ook op om niet alleen van Ganz, maar ook van elkaar te leren – “en nieuwe relaties bouwen kan ook prima in de rij voor de wc’s!”

"Wie is er al bekend met het werk van Ganz?" vroeg presentator Kim van Eekelen aan de zaal. Vele handen gingen omhoog.

Marshall Ganz: organizing in tijden van crisis

Vervolgens gaf Marshall Ganz een lezing, zoals alleen hij dat kan: gelardeerd met Mexican sayings, Griekse orakelwijsheden én een bijbelverwijzing uit het hoofd hier en daar. Hij had zelfs wat Nederlands geleerd! Ganz wond er direct aan het begin van zijn verhaal al geen doekjes om: we leven in een tijd van grote onzekerheid én grote mogelijkheden. Hij benadrukte dat hoop niet hetzelfde is als naïviteit, en: zonder hoop zouden wij niet in het publiek zitten, toch? “Hope lives between certainty and fantasy. It’s where strategy and creativity can happen.” Hij herinnerde ons eraan dat Barack Obama’s presidentschap ooit onmogelijk leek. En dat de huidige omstandigheden, waarin de democratie, zeker in de VS, zich ‘rock bottom’ bevindt, juist ook mogelijkheden bieden, niet alleen anxiety.

Wat beweegt mensen écht?

Ganz vertelde ook over een aantal van de belangrijke aspecten van organizing – voor de organizers in de zaal misschien gesneden koek, maar tegelijkertijd kunnen we er niet vaak genoeg aan herinnerd worden. Het allerbelangrijkste in een organizingcampagne of beweging, aldus Ganz, zijn je mensen: je moet weten wat mensen écht beweegt, niet alleen hoe ze zich zouden moeten of kunnen voelen. Ook in het panelgesprek, waarin Nederlands organizers casussen aan hem voorlegden, werd dat weer scherp duidelijk (zie verderop).

Organizer/campaigner Kim van Eekelen praatte het programma met veel enthousiasme aan elkaar.

Macht is geen ding, maar een relatie

Een ander essentieel punt volgens Ganz: begrijp goed wat macht is. Macht is niet een ding dat je al dan niet in handen hebt; het is de manier waarop de resources zijn verdeeld binnen een afhankelijkheidsrelatie: “If you need what I’ve got more than I need what you got; who has the power?” Een krachtig voorbeeld was dat van Rosa Parks. Die kennen we allemaal als ‘de vrouw die bleef zitten in de bus’, maar je kunt haar ook beschouwen als een organizer in een zorgvuldig voorbereide campagne. De mensen om wie deze campagne ging, bezaten iets wat het busbedrijf nodig had: voeten. Door te lopen in plaats van de bus te nemen, draaiden ze de afhankelijkheidsrelatie om en moest het busbedrijf wel naar hun eisen luisteren. Macht is dus geen bezit, maar een wisselwerking, en om goed te kunnen organizen moet je dat goed begrijpen. 

Strategie vs. tactiek 

Ganz maakte onderscheid tussen mobiliseren (handtekeningenacties, demonstraties) en organizing. Mobilisatie-acties komen en gaan, met organizing bouw je aan echte macht. “Veel protesten tegen Trump kwamen voort uit verontwaardiging, maar hadden geen strategie, geen richting. Mensen waren duidelijk ergens tegen, maar waar ze vóór waren, was niet helder.” In activisme is vaak veel aandacht voor tactiek, het hoe (flyers, acties), maar te weinig voor strategie: waarom doen we dit eigenlijk? Zo ontstijg je de losse flodders van bijvoorbeeld de ene demonstratie na de andere. Strategie is niets verhevens, benadrukte Ganz: “Als je vandaag hebt nagedacht over hoe je kinderen op tijd ergens heen bracht zodat jij hier kon zijn – dan heb je aan strategie gedaan.” Een goede organizer is altijd bezig met drie doelen: concrete successen boeken, de organisatie sterker maken én (meer) leiderschap ontwikkelen in de groep. Als je wél succes boekt met je campagne, maar niemand wil daarna nog samenwerken, dan heb je iets niet goed gedaan.

Het refrein van het lied van Florian Wolff

Na Marshall Ganz was het podium voor muzikant Florian Wolff, die speciaal voor deze middag een lied had geschreven. “Democracy is a verb,” riep hij. En dus zong de hele zaal luidkeels mee met het refrein: People! Power! Change! Zelfs in de pauze neuriede iedereen het nog.

Goede vragen en nog betere antwoorden

Na de pauze nam Ganz plaats in een gemakkelijke stoel en schoven er Nederlandse organizers bij hem aan, om iets te vertellen over organizing in Nederland én om hem een concrete vraag te stellen. Vanuit Amnesty International waren dat Eva en Philip, die over de right to protest-campagne vertelden. Bruno en Caspar van Deep Canvassing Nederland vertelden over hun relatief jonge organisatie, die van deur tot deur trekt om persoonlijke gesprekken te voeren over beladen thema’s als migratie. Casper stelde Ganz een belangrijke vraag: hoe zorgen we ervoor dat deelnemers na zo’n training ook daadwerkelijk betrokken blijven? Ganz draaide het om: “Wat doen jullie in de training om relaties te bouwen tussen deelnemers? Want zonder onderlinge verbinding, verdwijnt het enthousiasme snel.” Ook dát hoort bij organizing; relaties moeten steeds opnieuw bestendigd worden. 

Het eerste panelgesprek, met Amnesty International en Deep Canvassing Nederland.

In het tweede panelgesprek, met vakbondslid Queen en organizer Lenneke (FNV) en Evelien en Yvonne van actiegroep NoordAs, stond de kracht van verhalen centraal: hoe persoonlijke ervaringen kunnen leiden tot structurele verandering. Queen vertelde hoe alleen al de dreiging van een ziekenhuisstaking, ontstaan uit frustratie over bezuinigingen na corona, genoeg was om het bestuur weer aan de onderhandelingstafel te krijgen: “Toen zag ik wat de kracht van de vakbond is.” Evelien en Yvonne vertelden hoe het vertellen van ervaringsverhalen over armoede aan lokale Amsterdamse politici daadwerkelijk leidde tot aangepast armoedebeleid. Marshall Ganz prees het werk van beide duo’s, maar benadrukte ook dat organizing verder gaat dan verhalen vertellen: het vraagt om een duidelijke theory of change en het continu verrichten van relationeel werk. Verhalen moeten daarom geen 'poverty porn' zijn, maar hoop geven, zodat je echt een relatie kan aangaan met je toehoorder. “Public narratives are not sob stories; the juice is in how you found the courage to stay.”

De leden van het tweede panel, v.l.n.r.: Lenneke Sipkes (FNV), Queen Iteriteka (FNV/OLVG), Evelien van Noort en Yvonne Aukes (NoordAs)

En met die wijze woorden sloten we de panelgesprekken af, waarna er nog een aantal vragen uit de zaal volgden en burgemeester Sharon Dijksma het slotwoord van deze middag mocht uitspreken. Ten slotte was het tijd voor informele gezelligheid: de borrel! En Marshall Ganz was de beroerdste niet: sta-pels boeken heeft hij zitten signeren. Natuurlijk kwam er nog véél meer aan bod tijdens dit programma, waaronder public narrative, de kern van goed verhalen vertellen, en een prachtig citaat van paus Franciscus. De lezing van Marshall Ganz is hier binnenkort geheel terug te kijken. 

People, Power, Change signeren én een persoonlijk praatje met iedereen, laat dat maar aan Marshall Ganz over.

En nu verder!

Ben je na zondag geïnspireerd geraakt om (dieper) in organizing te duiken en de methodes van Marshall in de praktijk te brengen? Onze trainingen en opleidingen zijn voor een groot deel gebaseerd op zijn gedachtegoed. Je bent van harte welkom om:

• een opleiding, training of (gratis) webinar bij het Lowlander Project te volgen

• ons te volgen via onze LinkedIn-pagina, waar we nieuws en bijeenkomsten delen

Nog meer leren? Korting op LCN-lidmaatschap Lowlander Project is lid van het Leading Change Network; zij zijn nauw betrokken geweest bij de uitgave van Marshall Ganz’ boek én bij zijn hele tour door Europa, inclusief het evenement in Utrecht. Ook jij kan lid worden van LCN, en dat raden we je van harte aan! Je maakt dan deel uit van een wereldwijde community van organizers & onderzoekers die door middel van organizing aan verandering werken.

Speciaal voor de mensen die bij de masterclass aanwezig waren, biedt het Leading Change Network een exclusieve korting van 50% op het lidmaatschap aan. Voor het eerste jaar betaal je dan slechts 50 dollar. Of je nu een doorgewinterde organizer bent of net aan je organizing-avontuur begint: LCN is je ‘gateway’ naar heel veel informatie over organizing én een fijne manier om verbonden te blijven. De korting is geldig tot en met 30 juni 2025; hier lees je er meer over.

En in de tussentijd: blijf bouwen, blijf verbinden, en blijf zingen. People! Power! Change!

Alle foto's: Laura Ponchel.